• Wydanie nr 28/03/2024 z dnia 28 marca 2024 roku, ISSN 2392-215X

Teorie socjologiczne. Podejście dramaturgiczne - Goffman

Goffman stwierdził, że między sferami mikro i makro istnieje jedynie luźny związek. Na podstawie badań sfery mikro nie da się wyjaśnić makrozjawisk takich jak rynki towarowe, wzrost gospodarczy. Także tego co się dzieje w porządku interakcyjnym (sfera mikro) , nie można wyjaśnić wyłącznie przez makroprocesy. Zjawiska makro działają przymuszająco i ograniczają interakcję, a czasem kierują jej ogólną formą, ale wewnętrzna dynamika interakcji wyklucza jednoznaczny związek z tymi parametrami strukturalnymi.

 

Metafora dramaturgiczna

Goffman posługuje się analogią sceny i teatru. Jednostki są aktorami wystawiającymi przed sobą nawzajem przedstawienie, często cyniczne i fałszywe manipulując przy tym scenopisem, sceną i rolami dla swych własnych celów.

 

Teatr życia codziennego

Teatr życia codziennego to pierwsza większa praca Goffmana. Według niego każda osoba chce się przedstawić jako osoba o rozpoznawalnych cechach zasługująca na traktowanie w pewien sposób. Występy jednostki przed innymi obracają się wokół kilku powiązanych ze sobą aspektów dynamicznych:

  1. Występ wiąże się z stworzeniem fasady. Fasada ma wytworzyć określone wrażenie.
  2. Po drugie aktorzy posługują się gestami
  3. Występ wiąże sie z idealizacją samego siebie.
  4. Kontrolowanie ekspresji.
  5. Jednostki mogą się angażować w fałszywe prezentacje
  6. Jednostki podejmują próbę mistyfikacji czy też utrzymywania dystansu w stosunku do innych jako sposób na utrzymanie ich w lęku

Goffman rozróżnił w swych badaniach dwa rodzaje interakcji.

Interakcja zogniskowana

Składa się z komunikacji interpersonalnej, która odnosi skutek jedynie dzięki temu, że uczestnicy znajdują się w tym samym miejscu. Interakcja zogniskowana przebiega w obrębie spotkań. Goffman uważa, że pozornie banalne i codzienne rytuały np. jak się masz? - pełnią zasadniczą rolę w podtrzymywaniu porządku społecznego np. mobilizują jednostki do udziału w interakcji, kierują aktorami w przebiegu interakcji. W interakcji jednostki odgrywają rolę, którą Goffman definiuje jako wiązkę działań wykonywanych w widoczny sposób przed innymi osobami i wyraźnie zazębiających się z działaniami, jakie wykonują te osoby. Jednym z najważniejszych elementów mechanizmu budowania styczności między jednostkami jest rozmowa.

 

Interakcja niezogniskowana

Zachowanie i interakcja w miejscach publicznych albo w niezogniskowanych inscenizacjach stanowią istotne cechy porządku interakcyjnego. Takie proste działania jak np. spacerowanie po ulicy i stanie w kolejce i wiele innych działań przedstawiają ważną sferę organizacji społecznej.

Znajdując się w przestrzeni publicznej jednostki wciąż się w występy, ale ponieważ publiczność nie bierze udziału w zaangażowaniu "twarzy" ani w dłuższej rozmowie prezentacja może być mniej ożywiona.  Opisując takie prezentacje Goffman używa najczęściej dwóch terminów: idom ciała i objaśnienie za pomocą ciała. Oba terminy oznaczają ogólny układ gestów czy zachowań, jakie jednostka udostępnia i wydaje na obserwację ze strony innych.

 

Źródło: "Struktura teorii socjologicznej", J. H. Turner